[ Pobierz całość w formacie PDF ]
bowiem odkładał wyjazd z Rzymu, aż wszystko ustali się i uporządkuje, jak by to uczynił
niejeden inny papież, nigdy by mu się rzecz nie udała, bo król francuski byłby znalazł tysiące
wykrętów, a inni byliby mu przedstawili tysiące obaw.
Pomijam inne jego czyny, które wszystkie były do siebie podobne i wszystkie udawały
się, a krótkość jego życia nie pozwoliła mu doświadczyć przeciwieństw, albowiem gdyby
nadeszły czasy takie, że byłby zmuszony postępować oględnie, byłby znalazł swą zgubę, gdyż
nigdy nie byłby zaniechał tych sposobów, do których skłaniało go jego usposobienie.
Dochodzę przeto do wniosku, że gdy odmienia się los, a ludzie trzymają się z uporem
swych sposobów, szczęści się im, gdy jedno drugiemu odpowiada, nie szczęści, gdy nie ma tej
zgodności.
Mam to silne przekonanie, że lepiej jest być gwałtownym niż oględnym, gdyż szczęście
jest jak kobieta, którą trzeba koniecznie bić i dręczyć, aby ją posiąść; i tacy, którzy to czynią,
zwyciężają łatwiej niż ci, którzy postępują oględnie. Dlatego zawsze szczęście, tak jak
kobieta, jest przyjacielem młodych, bo ci są mniej oględni, bardziej zapalczywi i z większą
zuchwałością rozkazują.
XXVI
Wezwanie do objęcia przewodnictwa w Italii i uwolnienia jej z rąk barbarzyńców
Otóż gdy rozważam to wszystko, co powyżej omówiłem, i w duszy zastanawiam się nad
tym, czy obecne czasy sprzyjają wyniesieniu nowego księcia w Italii i czy mąż rozumny i
dzielny znalazłby tu podstawy do wprowadzenia nowej formy, która by jemu cześć, a całemu
narodowi szczęście przyniosła, to zdaje mi się, że tyle rzeczy składa się na korzyść nowego
księcia, iż wątpię, czy był kiedy czas bardziej do tego stosowny.
A jeżeli, jak to rzekłem, aby okazała się moc ducha Mojżesza, musiał być lud izraelski
w egipskiej niewoli, i aby dały się poznać wielkość i geniusz Cyrusa, musieli Persowie
doznawać ucisku od Medów, i aby zajaśniała znakomitość Tezeusza, musieli Ateńczycy żyć
w rozproszeniu, tak teraz dla poznania mocy włoskiego ducha, musiała Italia popaść w obecne
smutne położenie i cierpieć gorszą niż %7łydzi niewolę, być bardziej ujarzmioną niż Persowie,
bardziej rozbitą niż Ateńczycy, trzeba było, aby nie miała ni głowy, ni porządku, by ją bito,
rabowano, szarpano, pustoszono, by doznała wszelkiego rodzaju zniszczenia.
I chociaż dotychczas zdarzali się mężowie, w których pokładano nadzieje, tak że można
było sądzić, iż zostali oni zesłani przez Boga dla Jej wybawienia, okazało się jednak, że ich
potem opuszczał los przy najświetniejszym rozwoju ich czynów; tak że Italia, pozostawiona
jakby bez życia, wyczekuje przyjścia tego, który by zdołał uleczyć Jej rany, położyć koniec
pustoszeniu i rabowaniu Lombardii, łupiestwu i grabieży w Królestwie i w Toskanii, tudzież
uzdrowić Ją z tych ran, które po tak długim czasie stały się prawie nieuleczalne. Widzi się, jak
Ona prosi Boga o zesłanie kogoś, kto by Ją wybawił od tych okrucieństw i zuchwalstwa
barbarzyńców. Widzi się także, że jest Ona zupełnie gotowa i skłonna do pójścia za jednym
sztandarem, byle znalazł się ktoś, kto by go podniósł. I widzi się obecnie, że tylko po Waszym
Przesławnym Domu oczekiwać może Ona tego, iż stanie się On głową odkupienia, gdyż
dzięki swej mocy ducha i dzięki losowi stanął tak wysoko i ma łaskę Boga i Kościoła, w
którym obecnie dzierży władzę.
I nietrudno będzie Wam przypomnieć sobie czyny i życie tych, o których wyżej
mówiłem; chociaż tamci mężowie byli wyjątkowi i cudowni, to przecież byli ludzmi i każdy z
nich miał mniej korzystne warunki niż obecne, bowiem ich przedsięwzięcie nie było od tego
ani sprawiedliwsze, ani też Bóg nie sprzyjał im bardziej niż Wam. Tu jest sprawiedliwość
wielka, "iustum enim est bellum quibus necessarium, et pia arma, ubi nulla nisi in armis spes
est". Tu jest największa gotowość, a nie może być tam wielkiej trudności, gdzie jest gotowość
wielka, byle tylko przyjął Wasz Dom zasady owych mężów, których Wam przytoczyłem jako
wzór. Nadto widzi się tu rzeczy nadzwyczajne, bezprzykładne, zdziałane przez Boga:
rozwarło się morze, obłok wskazał drogę, woda wytrysła ze skały, spadła manna, wszystko
składa się na Waszą wielkość, dokonać reszty należy do Was.
Nie chce Bóg czynić wszystkiego, by nam nie odbierać wolnej woli ani części tej sławy,
która nam się należy.
I nie dziw, że nikt z tych Włochów, których wymieniłem, nie zdołał dokonać tego,
czego - jak się spodziewać można - dokona Przesławny Dom Wasz, i że wśród tylu
przewrotów w Italii i w tylu wojny kolejach wydaje się ciągle, że zgasła w Niej cnota wojenna
- bo bowiem pochodzi stąd, że dawne Jej urządzenia nie były dobre, a nowych nikt wynalezć
nie umiał. A żadna rzecz nie przynosi mężowi, który świeżo wyrósł, takiej chwały, jak nowe
prawa i nowe urządzenia przez niego stworzone. Gdy one są dobrze ułożone i mają w sobie
cechy wielkości, zjednują mu poważanie i podziw, a w Italii nie brak warunków do
zaprowadzenia każdej formy. Jest tu wielka moc w członkach, byle jej w głowach nie brakło.
Popatrzcie, jak bardzo górują Włosi w pojedynkach i drobnych utarczkach pod względem sił,
zręczności i bystrości. Lecz takimi nie okazują się w wojsku, a wszystko to pochodzi ze
słabości głów, gdyż ci, którzy rozumieją się na rzeczy, słuchać nie chcą, a każdemu zdaje się,
że się na rzeczy rozumie; dotychczas zaś nie znalazł się taki, który by tak dalece wyróżniał się
przez swą działalność lub szczęście, by mu ustąpili inni. Dlatego w tak długim czasie, w tylu
wojnach w ostatnich dwudziestu latach, zawsze zle wyszedł na tym ten, kto miał wyłącznie
włoskie wojsko, czego świadectwem było najpierw Taro, potem Aleksandria, Kapua, Genua,
Vaila, Bolonia, Mestre.
Jeżeli przeto Prześwietny Wasz Dom zechce iść śladem tych znakomitych mężów,
którzy zbawili swe kraje, musi przede wszystkim zaopatrzyć się w wojsko własne, jako
prawdziwą podstawę wszelkiego przedsięwzięcia, gdyż trudno o wierniejszych,
prawdziwszych i lepszych żołnierzy. A chociaż każdy z nich jest dobry, to wszyscy razem
staną się jeszcze lepsi, gdy ujrzą się pod rozkazami własnego księcia i przez niego będą
szanowani i otaczani opieką. Przeto jest rzeczą konieczną zaopatrzyć się w takie wojsko, aby
dzielnością włoską móc bronić się przed obcymi. A chociaż piechota szwajcarska i hiszpańska
jest uważana za straszliwą, jednak jedna i druga mają pewną wadę, wskutek której inny rodzaj
wojska nie tylko mógłby sprostać im, lecz nawet mieć nadzieję zwycięstwa. Albowiem
Hiszpanie nie umieją opierać się konnicy, a Szwajcarzy boją się piechoty, gdy ta w walce
okaże się tak upartą jak oni. Dlatego wykazało doświadczenie i jeszcze wykaże, że Hiszpanie [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl karpacz24.htw.pl
bowiem odkładał wyjazd z Rzymu, aż wszystko ustali się i uporządkuje, jak by to uczynił
niejeden inny papież, nigdy by mu się rzecz nie udała, bo król francuski byłby znalazł tysiące
wykrętów, a inni byliby mu przedstawili tysiące obaw.
Pomijam inne jego czyny, które wszystkie były do siebie podobne i wszystkie udawały
się, a krótkość jego życia nie pozwoliła mu doświadczyć przeciwieństw, albowiem gdyby
nadeszły czasy takie, że byłby zmuszony postępować oględnie, byłby znalazł swą zgubę, gdyż
nigdy nie byłby zaniechał tych sposobów, do których skłaniało go jego usposobienie.
Dochodzę przeto do wniosku, że gdy odmienia się los, a ludzie trzymają się z uporem
swych sposobów, szczęści się im, gdy jedno drugiemu odpowiada, nie szczęści, gdy nie ma tej
zgodności.
Mam to silne przekonanie, że lepiej jest być gwałtownym niż oględnym, gdyż szczęście
jest jak kobieta, którą trzeba koniecznie bić i dręczyć, aby ją posiąść; i tacy, którzy to czynią,
zwyciężają łatwiej niż ci, którzy postępują oględnie. Dlatego zawsze szczęście, tak jak
kobieta, jest przyjacielem młodych, bo ci są mniej oględni, bardziej zapalczywi i z większą
zuchwałością rozkazują.
XXVI
Wezwanie do objęcia przewodnictwa w Italii i uwolnienia jej z rąk barbarzyńców
Otóż gdy rozważam to wszystko, co powyżej omówiłem, i w duszy zastanawiam się nad
tym, czy obecne czasy sprzyjają wyniesieniu nowego księcia w Italii i czy mąż rozumny i
dzielny znalazłby tu podstawy do wprowadzenia nowej formy, która by jemu cześć, a całemu
narodowi szczęście przyniosła, to zdaje mi się, że tyle rzeczy składa się na korzyść nowego
księcia, iż wątpię, czy był kiedy czas bardziej do tego stosowny.
A jeżeli, jak to rzekłem, aby okazała się moc ducha Mojżesza, musiał być lud izraelski
w egipskiej niewoli, i aby dały się poznać wielkość i geniusz Cyrusa, musieli Persowie
doznawać ucisku od Medów, i aby zajaśniała znakomitość Tezeusza, musieli Ateńczycy żyć
w rozproszeniu, tak teraz dla poznania mocy włoskiego ducha, musiała Italia popaść w obecne
smutne położenie i cierpieć gorszą niż %7łydzi niewolę, być bardziej ujarzmioną niż Persowie,
bardziej rozbitą niż Ateńczycy, trzeba było, aby nie miała ni głowy, ni porządku, by ją bito,
rabowano, szarpano, pustoszono, by doznała wszelkiego rodzaju zniszczenia.
I chociaż dotychczas zdarzali się mężowie, w których pokładano nadzieje, tak że można
było sądzić, iż zostali oni zesłani przez Boga dla Jej wybawienia, okazało się jednak, że ich
potem opuszczał los przy najświetniejszym rozwoju ich czynów; tak że Italia, pozostawiona
jakby bez życia, wyczekuje przyjścia tego, który by zdołał uleczyć Jej rany, położyć koniec
pustoszeniu i rabowaniu Lombardii, łupiestwu i grabieży w Królestwie i w Toskanii, tudzież
uzdrowić Ją z tych ran, które po tak długim czasie stały się prawie nieuleczalne. Widzi się, jak
Ona prosi Boga o zesłanie kogoś, kto by Ją wybawił od tych okrucieństw i zuchwalstwa
barbarzyńców. Widzi się także, że jest Ona zupełnie gotowa i skłonna do pójścia za jednym
sztandarem, byle znalazł się ktoś, kto by go podniósł. I widzi się obecnie, że tylko po Waszym
Przesławnym Domu oczekiwać może Ona tego, iż stanie się On głową odkupienia, gdyż
dzięki swej mocy ducha i dzięki losowi stanął tak wysoko i ma łaskę Boga i Kościoła, w
którym obecnie dzierży władzę.
I nietrudno będzie Wam przypomnieć sobie czyny i życie tych, o których wyżej
mówiłem; chociaż tamci mężowie byli wyjątkowi i cudowni, to przecież byli ludzmi i każdy z
nich miał mniej korzystne warunki niż obecne, bowiem ich przedsięwzięcie nie było od tego
ani sprawiedliwsze, ani też Bóg nie sprzyjał im bardziej niż Wam. Tu jest sprawiedliwość
wielka, "iustum enim est bellum quibus necessarium, et pia arma, ubi nulla nisi in armis spes
est". Tu jest największa gotowość, a nie może być tam wielkiej trudności, gdzie jest gotowość
wielka, byle tylko przyjął Wasz Dom zasady owych mężów, których Wam przytoczyłem jako
wzór. Nadto widzi się tu rzeczy nadzwyczajne, bezprzykładne, zdziałane przez Boga:
rozwarło się morze, obłok wskazał drogę, woda wytrysła ze skały, spadła manna, wszystko
składa się na Waszą wielkość, dokonać reszty należy do Was.
Nie chce Bóg czynić wszystkiego, by nam nie odbierać wolnej woli ani części tej sławy,
która nam się należy.
I nie dziw, że nikt z tych Włochów, których wymieniłem, nie zdołał dokonać tego,
czego - jak się spodziewać można - dokona Przesławny Dom Wasz, i że wśród tylu
przewrotów w Italii i w tylu wojny kolejach wydaje się ciągle, że zgasła w Niej cnota wojenna
- bo bowiem pochodzi stąd, że dawne Jej urządzenia nie były dobre, a nowych nikt wynalezć
nie umiał. A żadna rzecz nie przynosi mężowi, który świeżo wyrósł, takiej chwały, jak nowe
prawa i nowe urządzenia przez niego stworzone. Gdy one są dobrze ułożone i mają w sobie
cechy wielkości, zjednują mu poważanie i podziw, a w Italii nie brak warunków do
zaprowadzenia każdej formy. Jest tu wielka moc w członkach, byle jej w głowach nie brakło.
Popatrzcie, jak bardzo górują Włosi w pojedynkach i drobnych utarczkach pod względem sił,
zręczności i bystrości. Lecz takimi nie okazują się w wojsku, a wszystko to pochodzi ze
słabości głów, gdyż ci, którzy rozumieją się na rzeczy, słuchać nie chcą, a każdemu zdaje się,
że się na rzeczy rozumie; dotychczas zaś nie znalazł się taki, który by tak dalece wyróżniał się
przez swą działalność lub szczęście, by mu ustąpili inni. Dlatego w tak długim czasie, w tylu
wojnach w ostatnich dwudziestu latach, zawsze zle wyszedł na tym ten, kto miał wyłącznie
włoskie wojsko, czego świadectwem było najpierw Taro, potem Aleksandria, Kapua, Genua,
Vaila, Bolonia, Mestre.
Jeżeli przeto Prześwietny Wasz Dom zechce iść śladem tych znakomitych mężów,
którzy zbawili swe kraje, musi przede wszystkim zaopatrzyć się w wojsko własne, jako
prawdziwą podstawę wszelkiego przedsięwzięcia, gdyż trudno o wierniejszych,
prawdziwszych i lepszych żołnierzy. A chociaż każdy z nich jest dobry, to wszyscy razem
staną się jeszcze lepsi, gdy ujrzą się pod rozkazami własnego księcia i przez niego będą
szanowani i otaczani opieką. Przeto jest rzeczą konieczną zaopatrzyć się w takie wojsko, aby
dzielnością włoską móc bronić się przed obcymi. A chociaż piechota szwajcarska i hiszpańska
jest uważana za straszliwą, jednak jedna i druga mają pewną wadę, wskutek której inny rodzaj
wojska nie tylko mógłby sprostać im, lecz nawet mieć nadzieję zwycięstwa. Albowiem
Hiszpanie nie umieją opierać się konnicy, a Szwajcarzy boją się piechoty, gdy ta w walce
okaże się tak upartą jak oni. Dlatego wykazało doświadczenie i jeszcze wykaże, że Hiszpanie [ Pobierz całość w formacie PDF ]