[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Spanie, rano wstać, biegiem do pracy, praca, z pracy do domu... " ( Ko-Ra",
1964:536 i 545). Chciałabym móc choć raz na kilka lat wyjechać z rodzinką
na wakacje i wypocząć od tego wiecznego zaganiania, od szarzyzny wciąż jed
nych i tych samych zajęć" ( Prosto w oczy". 1978:261). %7łyjąc w ciągłym mły
nie życia codziennego ma się nadzieję, że w końcu będzie inaczej, lecz nadzie
ja ta jest nikła" ( Przełom", 1964:374). Gdyby tak można było przez niewy-
dzieranie kartek z kalendarza zatrzymać uciekający czas... %7łycia tak niewiele,
a kręcenia się w kółko tak dużo" ( Nauczyciel", 1964:503).
Najbardziej chyba przejmującą opowieścią o ciężarze codzienności jest
dziennik kobiety, która nie zastanawia się nad trudami swego życia codzienne
go, lecz opisuje je w słowach: ciemno, chłodno i głodno". Ciągły pośpiech,
zabieganie, brak czasu, brak pieniędzy, mąż pijak, dorastający syn na złej dro
dze", bieda, brud i niepewność każdej nadchodzącej chwili. Ramy życia ogra
niczone do chwili bieżącej, do codzienności, umieszczonej właściwie poza cza
sem, w czasie zatrzymanym ( Czajka", 1978).
Kobiety nie pracujące męczy codzienność ograniczona przestrzennie do ram
domu, sklepu, sąsiedztwa. Ale męcząca jest również pustka i nuda biurowego
życia, opisanego niekiedy tak, że trudno to czytać, cóż dopiero - żyć w ten spo
sób ( Ko-Ra", 1964: Skorpion 1940", 1978).
Zawężenie czasu i przestrzeni społecznej jest doświadczeniem trudnym
i męczącym. Również trudne i męczące są wysiłki polegające na wyścigu z cza
sem. Wielu autorów dzienników narzeka na brak czasu, ma kłopoty z budże-
80
tem czasu, z pogodzeniem różnych czasów, w których żyją: czasu pracy, cza-
su rodziny, czasu obowiązków dodatkowych, czasu wewnętrznego6. Można
znalezć w tych materiałach wiele przykładów konfliktów wewnętrznych, ro
dzinnych czy towarzyskich na tym tle. Czas pracy rozciÄ…ga siÄ™ w wielu wypad
kach na cały czas jednostek - przez prace dodatkowe, zebrania, narady, dele
gacje. Zupełnie sporadyczne są sytuacje nadmiaru czasu. Ma go młodzież wiej
ska i bodaj jeden czy dwu autorów dzienników, mężczyzn, którym biurowa nu
da nie wypełnia całkowicie życia: 1800 - jestem już po obiedzie, mam wolny
czas do rana, czas, z którym nie wiadomo, co zrobić" ( Ko-Ra", 1964:558).
Niekiedy dzienniki są pogodną opowieścią o zwykłym, pracowitym życiu,
w którym nie ma się wielkich potrzeb i jest się zadowolonym z małego, jak
dziennik łódzkiego portiera: Tak ja, jak i żona, znamy tylko drogę z zakładu
do domu i z powrotem, i tu zamyka się nasze życie" ( Henryk", 1964:250).
"Ten dziennik po przeczytaniu wydaje mi siÄ™ szary. Nic nadzwyczajnego przez
ten okres nie zdarzyło się. A może takie często bywa życie - bez wstrząsów,
w miarę pogodne, w miarę pracowite" ( Debiutantka w służbie Temidy",
1978;458).
Rzadziej dzienniki są optymistycznymi opowieściami o codzienności, stwa
rzającej wiele różnych możliwości i poczucie czasu otwartego. W analizowa-
nych materiałach znalazłam dwa tylko przypadki takiej postawy, tym bardziej
zasługujące na pokazanie: Każdy zaczynający się dzień może przynieść coś
ciekawego i niezwykłego... Nawet najzwyklejsza, najnudniejsza codzienność
ma w sobie coś z cudu, bo przecież się żyje" ( Elżbieta", 1964:214). Nowy
tydzień. Lubię zaczynać coś od nowa. W miarę upływu lat człowiek pragnie
Pozostawić po sobie ślady" - pisze autorka, umiejąca zachwycać się poezją
codziennego życia" i traktująca np. przepierkę jako przyjemny sposób prze
mieniania brudnego w czyste, brzydkiego na Å‚adne", majÄ…cy w sobie coÅ› ze
sztuczek czarodziejskich" ( Prosto w oczy", 1978: 167, 268).
Ową poezję i różnobarwność najczęściej autorzy dziennków znajdują nie
w otaczającej ich rzeczywistości, lecz w sobie i w swoim życiu wewnętrznym,
bardzo wyraznie i bardzo ostro w wielu przypadkach rysuje się ów dualizm:
życia zewnętrznego i wewnętrznego, czasu zewnętrznego, monotonnego i je-
dostajnego, oraz pełnego zmian, barwnego czasu wewnętrznego. Dzień
Po dniu mija. Prawie każdy dzień jest jednakowy. Tylko myśli są różne, niepo
wtarzalne" ( Ko-Ra", 1964). Każdy dzień jest podobny jak dwie krople de-
6
Materiały zawarte w analizowanych dziennikach mogłyby podeprzeć wiele tez z zakresu __
so
cjologii czasu, np. na temat wielości czasów, w jakich żyje człowiek współczesny i trudności ich
synchronizowania.
81
szczu, ciągle to samo... Ale ja chcę przez te 30 dni opisać własne życie, które
jest ciągle takie samo pozornie, na wierzchu, a w środku jest inne, przecież mo
je rozterki, myśli, wspomnienia są codziennie inne" ( Wiosna", 1978:483).
Już widzę, patrząc wstecz, że nic się nie działo w tym tygodniu. Tzn. nic ze
wnętrznego. Wszystkie zdarzenia i emocje wyrastały we mnie. Jak zwykle".
Podsumowując miesiąc, w którym nie było niezwykłych wydarzeń, autorka
dziennika pisze: ...ani przez chwilę nie był szary. Smakuj każdy moment ży
cia jak rzadki przysmak" ( Kuba", 1978:129).
Zwiat życia wewnętrznego z właściwym mu niepowtarzalnym jednostko
wym rytmem jest dla wielu autorów dzienników jedynym światem rzeczywi
stym. Czas wewnętrzny pozwala na ucieczkę od terazniejszości, od codzienno
ści w inną rzeczywistość. Wyraża to autor jednej z bardziej przejmujących opo
wieści o samotności. Ucieka od codzienności, poza czas terazniejszy, za pomo
cą rzezbienia w drewnie: ... rzezba odwraca mnie od świata zewnętrznego,
skupiam się na jednym, jak wędkarz zapatrzony w spławik" ( Yorik", 1978:
434). Ta prawdziwa namiętność pozwala mu nie chwycić za mocno kieli
szka". Inny, również młody człowiek, samotny wśród rodziny, ucieka od życia
codziennego w alkoholizm. Tyle razy podejmowałem próbę ucieczki od bez
nadziejności życia, tyle razy te ucieczki sprowadzały mnie do punktu wyjścia.
Błędne koło życia obraca się bezlitosne, złowrogie. Nie wiem, kiedy, w jakim
decydującym momencie straciłem kontakt z życiem, którym idą inni ludzie.
IdÄ…, pokonujÄ… takie czy inne przeszkody, czegoÅ› tam siÄ™ dorabiajÄ… za takie czy
inne wyrzeczenia i ... coraz mniej widzę w ich twarzach uśmiechu. Może są
szczęśliwi mając swój cel. Ciężko sobie uświadomić, że człowiek żyje bez ce
lu. A droga do nikąd to żadna droga. Z dnia na dzień bezwolnie, beznadziejnie
odmierzam swój czas" ( Miś", 1978:466). [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl karpacz24.htw.pl
Spanie, rano wstać, biegiem do pracy, praca, z pracy do domu... " ( Ko-Ra",
1964:536 i 545). Chciałabym móc choć raz na kilka lat wyjechać z rodzinką
na wakacje i wypocząć od tego wiecznego zaganiania, od szarzyzny wciąż jed
nych i tych samych zajęć" ( Prosto w oczy". 1978:261). %7łyjąc w ciągłym mły
nie życia codziennego ma się nadzieję, że w końcu będzie inaczej, lecz nadzie
ja ta jest nikła" ( Przełom", 1964:374). Gdyby tak można było przez niewy-
dzieranie kartek z kalendarza zatrzymać uciekający czas... %7łycia tak niewiele,
a kręcenia się w kółko tak dużo" ( Nauczyciel", 1964:503).
Najbardziej chyba przejmującą opowieścią o ciężarze codzienności jest
dziennik kobiety, która nie zastanawia się nad trudami swego życia codzienne
go, lecz opisuje je w słowach: ciemno, chłodno i głodno". Ciągły pośpiech,
zabieganie, brak czasu, brak pieniędzy, mąż pijak, dorastający syn na złej dro
dze", bieda, brud i niepewność każdej nadchodzącej chwili. Ramy życia ogra
niczone do chwili bieżącej, do codzienności, umieszczonej właściwie poza cza
sem, w czasie zatrzymanym ( Czajka", 1978).
Kobiety nie pracujące męczy codzienność ograniczona przestrzennie do ram
domu, sklepu, sąsiedztwa. Ale męcząca jest również pustka i nuda biurowego
życia, opisanego niekiedy tak, że trudno to czytać, cóż dopiero - żyć w ten spo
sób ( Ko-Ra", 1964: Skorpion 1940", 1978).
Zawężenie czasu i przestrzeni społecznej jest doświadczeniem trudnym
i męczącym. Również trudne i męczące są wysiłki polegające na wyścigu z cza
sem. Wielu autorów dzienników narzeka na brak czasu, ma kłopoty z budże-
80
tem czasu, z pogodzeniem różnych czasów, w których żyją: czasu pracy, cza-
su rodziny, czasu obowiązków dodatkowych, czasu wewnętrznego6. Można
znalezć w tych materiałach wiele przykładów konfliktów wewnętrznych, ro
dzinnych czy towarzyskich na tym tle. Czas pracy rozciÄ…ga siÄ™ w wielu wypad
kach na cały czas jednostek - przez prace dodatkowe, zebrania, narady, dele
gacje. Zupełnie sporadyczne są sytuacje nadmiaru czasu. Ma go młodzież wiej
ska i bodaj jeden czy dwu autorów dzienników, mężczyzn, którym biurowa nu
da nie wypełnia całkowicie życia: 1800 - jestem już po obiedzie, mam wolny
czas do rana, czas, z którym nie wiadomo, co zrobić" ( Ko-Ra", 1964:558).
Niekiedy dzienniki są pogodną opowieścią o zwykłym, pracowitym życiu,
w którym nie ma się wielkich potrzeb i jest się zadowolonym z małego, jak
dziennik łódzkiego portiera: Tak ja, jak i żona, znamy tylko drogę z zakładu
do domu i z powrotem, i tu zamyka się nasze życie" ( Henryk", 1964:250).
"Ten dziennik po przeczytaniu wydaje mi siÄ™ szary. Nic nadzwyczajnego przez
ten okres nie zdarzyło się. A może takie często bywa życie - bez wstrząsów,
w miarę pogodne, w miarę pracowite" ( Debiutantka w służbie Temidy",
1978;458).
Rzadziej dzienniki są optymistycznymi opowieściami o codzienności, stwa
rzającej wiele różnych możliwości i poczucie czasu otwartego. W analizowa-
nych materiałach znalazłam dwa tylko przypadki takiej postawy, tym bardziej
zasługujące na pokazanie: Każdy zaczynający się dzień może przynieść coś
ciekawego i niezwykłego... Nawet najzwyklejsza, najnudniejsza codzienność
ma w sobie coś z cudu, bo przecież się żyje" ( Elżbieta", 1964:214). Nowy
tydzień. Lubię zaczynać coś od nowa. W miarę upływu lat człowiek pragnie
Pozostawić po sobie ślady" - pisze autorka, umiejąca zachwycać się poezją
codziennego życia" i traktująca np. przepierkę jako przyjemny sposób prze
mieniania brudnego w czyste, brzydkiego na Å‚adne", majÄ…cy w sobie coÅ› ze
sztuczek czarodziejskich" ( Prosto w oczy", 1978: 167, 268).
Ową poezję i różnobarwność najczęściej autorzy dziennków znajdują nie
w otaczającej ich rzeczywistości, lecz w sobie i w swoim życiu wewnętrznym,
bardzo wyraznie i bardzo ostro w wielu przypadkach rysuje się ów dualizm:
życia zewnętrznego i wewnętrznego, czasu zewnętrznego, monotonnego i je-
dostajnego, oraz pełnego zmian, barwnego czasu wewnętrznego. Dzień
Po dniu mija. Prawie każdy dzień jest jednakowy. Tylko myśli są różne, niepo
wtarzalne" ( Ko-Ra", 1964). Każdy dzień jest podobny jak dwie krople de-
6
Materiały zawarte w analizowanych dziennikach mogłyby podeprzeć wiele tez z zakresu __
so
cjologii czasu, np. na temat wielości czasów, w jakich żyje człowiek współczesny i trudności ich
synchronizowania.
81
szczu, ciągle to samo... Ale ja chcę przez te 30 dni opisać własne życie, które
jest ciągle takie samo pozornie, na wierzchu, a w środku jest inne, przecież mo
je rozterki, myśli, wspomnienia są codziennie inne" ( Wiosna", 1978:483).
Już widzę, patrząc wstecz, że nic się nie działo w tym tygodniu. Tzn. nic ze
wnętrznego. Wszystkie zdarzenia i emocje wyrastały we mnie. Jak zwykle".
Podsumowując miesiąc, w którym nie było niezwykłych wydarzeń, autorka
dziennika pisze: ...ani przez chwilę nie był szary. Smakuj każdy moment ży
cia jak rzadki przysmak" ( Kuba", 1978:129).
Zwiat życia wewnętrznego z właściwym mu niepowtarzalnym jednostko
wym rytmem jest dla wielu autorów dzienników jedynym światem rzeczywi
stym. Czas wewnętrzny pozwala na ucieczkę od terazniejszości, od codzienno
ści w inną rzeczywistość. Wyraża to autor jednej z bardziej przejmujących opo
wieści o samotności. Ucieka od codzienności, poza czas terazniejszy, za pomo
cą rzezbienia w drewnie: ... rzezba odwraca mnie od świata zewnętrznego,
skupiam się na jednym, jak wędkarz zapatrzony w spławik" ( Yorik", 1978:
434). Ta prawdziwa namiętność pozwala mu nie chwycić za mocno kieli
szka". Inny, również młody człowiek, samotny wśród rodziny, ucieka od życia
codziennego w alkoholizm. Tyle razy podejmowałem próbę ucieczki od bez
nadziejności życia, tyle razy te ucieczki sprowadzały mnie do punktu wyjścia.
Błędne koło życia obraca się bezlitosne, złowrogie. Nie wiem, kiedy, w jakim
decydującym momencie straciłem kontakt z życiem, którym idą inni ludzie.
IdÄ…, pokonujÄ… takie czy inne przeszkody, czegoÅ› tam siÄ™ dorabiajÄ… za takie czy
inne wyrzeczenia i ... coraz mniej widzę w ich twarzach uśmiechu. Może są
szczęśliwi mając swój cel. Ciężko sobie uświadomić, że człowiek żyje bez ce
lu. A droga do nikąd to żadna droga. Z dnia na dzień bezwolnie, beznadziejnie
odmierzam swój czas" ( Miś", 1978:466). [ Pobierz całość w formacie PDF ]